Í dag, 7. febrúar 2023, er alþjóðlegi netöryggisdagurinn. Hið stafræna umhverfi er í stöðugri þróun og netnotkun verður sífellt stærri hluti af lífi barna. Sú þróun skapar ný tækifæri og marga möguleika en henni fylgir einnig aukin hætta á því að brotið sé gegn börnum og réttindum þeirra. Í tilefni af deginum kynnum við væntanlegt fræðsluátak með Persónuvernd um mikilvægi persónuverndar, miðlalæsis og netöryggis barna í stafrænni tilveru.
Helga Þórisdóttir, forstjóri Persónuverndar, og Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra, undirrituðu í síðustu viku samning upp á 10 m.kr. styrk til Persónuverndar vegna verkefnis sem felur í sér tímabundið fræðsluátak um mikilvægi persónuverndar, miðlalæsis og netöryggis barna í stafrænni tilveru. Aðgerðin er hluti af aðgerðaáætlun stjórnvalda í netöryggi 2022-2027.
Lögbundið hlutverk Fjölmiðlanefndar að efla miðlalæsi
Fjölmiðlanefnd hefur samkvæmt 10 gr. laga um fjölmiðla nr. 38/2011 skyldu til að efla miðla- og upplýsingalæsi allra aldurshópa og auka skilning á hlutverki og notkun ólíkra miðla meðal almennings. Til þess að kortleggja stöðu miðlalæsis á Íslandi hefur nefndin látið gera rannsóknir á fjölmiðla- og samfélagsmiðlanotkun barna, ungmenna og fullorðinna. Niðurstöðurnar gefa til kynna hvar áskoranirnar liggja og munu því nýtast við gerð fræðsluefnis fyrir átakið.
Á Íslandi hefur aukin áhersla verið lögð á að efla stafrænt læsi barna og endurspeglast það m.a. í menntastefnu fyrir árin 2021-2030, þar sem lögð er áhersla á að efla framtíðarhæfni í stafrænni tilveru nemenda. Það felur í sér að nemendur þurfa að geta gert sér grein fyrir þeim tækifærum og áskorunum sem felast í stafrænni tilveru, sem kallar á þjálfun þeirra í upplýsinga-, miðla- og tæknilæsi. Jafnframt þurfa nemendur að læra hvernig á að hagnýta stafræna tækni og auka eigin þekkingu á persónuvernd og meðferð og greiningu upplýsinga. Í stefnunni er einnig fjallað um að huga þurfi að notkun nemenda á samfélagsmiðlum og kenna þeim ábyrga nethegðun og helstu reglur um örugg stafræn samskipti.
Hringferð um landið
Stefnt er að því að starfsmenn frá Persónuvernd og Fjölmiðlanefnd fari í kynningarátak um landið og hefst það haustið 2023. Haldin verða fræðsluerindi víða á landsbyggðinni, ýmist í grunnskólum eða öðrum samkomuhúsum, og útbúin fjölbreytt fræðsla fyrir börn, kennara og foreldra.
Mikil þörf á fræðsluefni
Vitundarvakning síðustu ára á mikilvægi miðlalæsis í bland við niðurstöður rannsókna á því sviði benda til þess að gríðarleg þörf sé á fræðsluefni fyrir börn til þess að undirbúa þau undir þátttöku í stafrænni tilveru. Það er því mikið gleðiefni að stjórnvöld skuli veita þessu mikilvæga og þarfa verkefni liðsstyrk.
Helga Þórisdóttir, forstjóri Persónuverndar, og Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra, við undirritun samningsins.
Mynd: Vigfús Birgisson